عوامل مؤثر بر رشد ذرت
یکی از عوامل مهم در رشد ذرت، شرایط خاک است. نوع خاک و میزان مواد مغذی موجود در آن تأثیر زیادی بر سلامت و توسعه گیاه دارد. آبوهوا نیز یکی دیگر از عوامل کلیدی در رشد ذرت است. دما و میزان بارندگی میتواند به طور مستقیم بر رشد و عملکرد ذرت تأثیر بگذارد. دماهای بالا در دوره گردهافشانی میتواند باعث کاهش عملکرد گیاه شود؛ همچنین کمبود آب در این دوره تأثیر منفی بر تولید دانهها خواهد داشت.
ارقام رایج ذرت
- ذرت آردی
- ذرت شیرین
- ذرت دنداناسبی (دنت)
- ذرت غلاف (پاد)
- ذرت علوفه
- ذرت اپک
- ذرت فجر
ویژگی برخی از ارقام رایج ذرت
رقم ذرت | ویژگی و کاربردها |
ذرت آردی | دارای محتوای بالای نشاسته، مناسب برای تولید آرد ذرت و تهیه غذاهایی مانند نان ذرت |
ذرت شیرین | دارای طعم خوب و بافت نرم، حاوی قند زیاد، مصرف بهصورت تازه، کنسرو شده یا منجمد |
ذرت دنداناسبی | مورد استفاده برای خوراک دام و تولید اتانول |
ذرت غلاف دار | دانههای رنگارنگ درون غلاف، بیشتر بهعنوان گیاه زینتی و در تزیینات استفاده میشود |
ذرت علوفهای | حاوی مقدار زیادی فیبر، کشتشده بهعنوان خوراک دام برای بهبود تولید شیر و گوشت |
ذرت اپک | مقاومت بالا در برابر بیماریها و شرایط نامساعد، مناسب برای کشت در مناطق مختلف |
علاوه بر ارقام بالا، ذرت دهقان، ذرت مبین، کوشا، ذرت برکت ۳، ذرت آرین و چاووش نیز از ارقام شناخته شدهتر ذرت هستند.
زمان مناسب کاشت ذرت
زمان مناسب کشت ذرت بسته به موقعیت مکانی و شرایط آبوهوایی متفاوت است. در مناطق معتدل، بهترین زمان دو تا سه هفته پس از آخرین یخبندان بهاری است و در مناطق سردسیر باید واریتههای زودرس انتخاب شوند. بهطورکلی، ذرت یک گیاه گرمسیری است و برای رشد به دمای خاک حداقل 10 درجه سانتیگراد نیاز دارد. در مناطق معتدل، بهترین زمان برای کشت ذرت معمولاً دو تا سه هفته پس از آخرین یخبندان بهاری است. در این زمان، دمای خاک به حد مطلوب رسیده و خطر یخبندان کاهش یافته است. مناطق گرمتر، میتوان ذرت را زودتر کشت کرد، اما باید توجه داشت که دمای بالای هوا در دوره گردهافشانی میتواند به کاهش عملکرد منجر شود.
در مناطق سردسیر، کشت ذرت باید بهگونهای برنامهریزی شود که گیاهان قبل از اولین یخبندان پاییزی به بلوغ برسند. انتخاب واریتههای زودرس که دوره رشد کوتاهتری دارند، میتواند به بهبود عملکرد در این مناطق کمک کند. همچنین، استفاده از روشهای مختلف آبیاری و مدیریت مناسب آب میتواند به بهبود رشد و عملکرد ذرت در شرایط مختلف آبوهوایی کمک کند. بهطورکلی، زمان کشت ذرت باید باتوجهبه شرایط محلی و نیازهای گیاه تنظیم شود تا بهترین نتیجه حاصل شود.
بازههای زمانی مناسب برای کاشت ذرت در استانهای ایران
استان |
بازه زمانی مناسب برای کاشت |
خوزستان |
اواخر اسفند تا اوایل فروردین |
فارس |
اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت |
گلستان و مازندران |
اواسط فروردین تا اوایل اردیبهشت |
در ایران، استانهای خوزستان، فارس، گلستان و مازندران بیشترین سطح زیر کشت ذرت را دارند. زمان مناسب برای کاشت ذرت در این استانها بسته به شرایط آبوهوایی و دمای خاک متفاوت است.
- استان خوزستان
در استان خوزستان، به دلیل آبوهوای گرم و معتدل، کاشت ذرت معمولاً از اواخر اسفند تا اوایل فروردین آغاز میشود. این بازه زمانی به کشاورزان اجازه میدهد تا از دمای مناسب خاک و شرایط مطلوب آبوهوایی بهرهمند شوند.
- استان فارس
در استان فارس، کاشت ذرت معمولاً از اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت انجام میشود. این بازه زمانی به دلیل دمای مناسب خاک و کاهش خطر یخبندان بهاری انتخاب میشود.
- استان گلستان و مازندران
در استانهای گلستان و مازندران، به دلیل آبوهوای معتدل و مرطوب، کاشت ذرت از اواسط فروردین تا اوایل اردیبهشت انجام میشود. این بازه زمانی به کشاورزان اجازه میدهد تا از شرایط مطلوب آبوهوایی و دمای مناسب خاک بهرهمند شوند.
آبیاری ذرت
در مراحل اولیه رشد، آب کافی برای جوانهزنی و توسعه ریشهها ضروری است. کمبود آب در این مراحل میتواند منجر به کاهش تعداد دانهها و عملکرد نهایی شود. همچنین، آب کافی در دورههای بحرانی مانند گردهافشانی و تشکیل دانهها بسیار مهم است. در این دورهها، کمبود آب میتواند به کاهش شدید عملکرد و کیفیت دانهها منجر شود. بهطورکلی، ذرت به دلیل نیاز بالای خود به آب، به مدیریت دقیق آبیاری نیاز دارد تا بتواند به بهترین عملکرد برسد.
آب نهتنها برای رشد فیزیکی گیاه ضروری است، بلکه بر فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند فتوسنتز و جذب مواد مغذی نیز تأثیر میگذارد. در شرایط کمبود آب، فتوسنتز کاهش مییابد و گیاه نمیتواند به طور کامل از مواد مغذی موجود در خاک استفاده کند. این موضوع میتواند منجر به کاهش رشد و توسعه گیاه شود. همچنین، آب کافی به گیاه کمک میکند تا در برابر تنشهای محیطی مانند دمای بالا و خشکی مقاومت کند 3 بنابراین، مدیریت مناسب آب و آبیاری بهموقع میتواند به بهبود عملکرد و کیفیت ذرت کمک کند.
تاثیر خاک بر رشد ذرت
جنس خاک نقش مهمی در رشد و توسعه ذرت دارد. خاکهای لومی که ترکیبی از شن، سیلت و رس هستند، به دلیل داشتن زهکشی مناسب و توانایی نگهداری آب و مواد مغذی، بهترین گزینه برای کشت ذرت محسوب میشوند. این نوع خاکها به گیاهان اجازه میدهند تا بهراحتی ریشههای خود را توسعه دهند و از مواد مغذی موجود در خاک بهرهمند شوند 4 خاکهای شنی به دلیل زهکشی سریع، ممکن است نیاز به آبیاری مکرر داشته باشند، درحالیکه خاکهای رسی به دلیل نگهداری زیاد آب، ممکن است باعث مشکلات زهکشی و کاهش تهویه ریشهها شوند.
pH خاک نیز تاثیر قابلتوجهی بر رشد ذرت دارد. ذرت به طور معمول در خاکهایی با pH بین 6.0 تا 6.8 بهترین عملکرد را دارد. در این بازه pH، مواد مغذی بهراحتی در دسترس گیاه قرار میگیرند و جذب میشوند. pH پایینتر از 6.0 میتواند باعث افزایش حلالیت فلزات سمی مانند آلومینیوم شود که به ریشهها آسیب می رساند و رشد گیاه را کاهش میدهد. از سوی دیگر، pH بالاتر از 7.5 میتواند باعث کاهش حلالیت مواد مغذی مهمی مانند آهن و روی شود که برای رشد و توسعه ذرت ضروری هستند بنابراین، تنظیم pH خاک با استفاده از آهک یا گوگرد میتواند به بهبود شرایط رشد ذرت کمک کند.
آمادهسازی خاک مزرعه برای کاشت ذرت
آمادهسازی خاک برای کاشت ذرت یکی از مراحل حیاتی برای دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب محصول است. اولین قدم در این فرآیند، پاکسازی زمین از هرگونه علفهای هرز، شاخهها، سنگها و سایر زبالهها است. این کار به گیاهان اجازه میدهد تا بدون رقابت با علفهای هرز برای منابع، رشد کنند. سپس، خاک باید به عمق 20 تا 25 سانتیمتر با استفاده از شخمزن یا بیل مکانیکی شخم زده شود. این کار به بهبود تهویه خاک و تسهیل نفوذ آب و مواد مغذی به ریشهها کمک میکند.
پس از شخمزدن، افزودن مواد آلی مانند کمپوست یا کود حیوانی پوسیده به خاک توصیه میشود. این مواد به بهبود ساختار خاک و افزایش محتوای مواد مغذی آن کمک میکنند. همچنین، انجام آزمایش pH خاک ضروری است. در نهایت، خاک باید بهخوبی مخلوط و صاف شود تا بستر مناسبی برای کاشت بذرها فراهم شود.
زهکشی خاک پیش از کاشت ذرت
یکی دیگر از مراحل مهم در آمادهسازی خاک، بررسی و اصلاح زهکشی خاک است. خاکهای با زهکشی ضعیف میتوانند باعث تجمع آب و کاهش تهویه ریشهها شوند که به نوبه خود منجر به کاهش رشد و عملکرد گیاه میشود. برای بهبود زهکشی، میتوان از روشهایی مانند ایجاد کانالهای زهکشی یا افزودن مواد آلی استفاده کرد. همچنین، استفاده از مالچ میتواند به حفظ رطوبت خاک و کاهش تبخیر آب کمک کند.
آبیاری مناسب نیز نقش مهمی در آمادهسازی خاک برای کاشت ذرت دارد. قبل از کاشت، خاک باید به طور یکنواخت مرطوب شود تا بذر ها بتوانند بهخوبی جوانه بزنند و ریشههای خود را توسعه دهند. استفاده از سیستمهای آبیاری کارآمد مانند آبیاری قطرهای میتواند به بهبود توزیع آب و کاهش هدر رفت آن کمک کند. همچنین، مدیریت مناسب آبیاری در طول دوره رشد گیاه میتواند به بهبود عملکرد و کیفیت محصول کمک کند.
انتخاب واریته مناسب
در نهایت، انتخاب واریتههای مناسب ذرت باتوجهبه شرایط محلی و نیازهای خاک بسیار مهم است. واریتههای مقاوم به بیماریها و شرایط نامساعد محیطی میتوانند به بهبود عملکرد و کاهش خطرات مرتبط با کشت ذرت کمک کنند. همچنین، استفاده از روشهای کشت متناوب و تناوب زراعی میتواند به بهبود ساختار خاک و کاهش خطرات بیماریها و آفات کمک کند. با رعایت این مراحل، میتوان به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب محصول ذرت دستیافت.
شرایط آبوهوایی مناسب کاشت ذرت
ذرت بهعنوان یک گیاه گرمسیری شناخته میشود. دمای مناسب برای جوانهزنی بذر ذرت حداقل 10 درجه سانتیگراد است، اما دمای ایدهآل برای رشد روزانه ذرت بین 25 تا 33 درجه سانتیگراد و در شب بین 17 تا 23 درجه میباشد. این دماها به گیاه اجازه میدهند تا فرایندهای فیزیولوژیکی خود را به بهترین شکل انجام دهد و به رشد سریع و سالم دست یابد. همچنین، دمای خاک نیز باید بین 15 تا 18 درجه سانتیگراد باشد تا بذرها بهخوبی جوانه بزنند و ریشههای قوی تشکیل دهند.
در طول دوره رشد، ذرت به دماهای پایدار و مناسب نیاز دارد. دماهای بالاتر از 38 درجه سانتیگراد میتوانند به گیاه آسیب برسانند و عملکرد آن را کاهش دهند، به ویژه در دوره گردهافشانی که حساسیت گیاه به دما بیشتر است. همچنین، دماهای پایینتر از 10 درجه میتوانند باعث کاهش رشد و توسعه گیاه شوند. به همین دلیل، انتخاب زمان مناسب برای کاشت ذرت باتوجهبه شرایط آبوهوایی محلی بسیار مهم است. مدیریت مناسب دما و استفاده از روشهای آبیاری کارآمد میتواند به بهبود عملکرد و کیفیت محصول ذرت کمک کند.
کودهای موثر در کاشت ذرت و تاثیرات آنها
کودهای موثر و رایج در کاشت ذرت عبارتند از:
- کود نیتروژنی (اوره، نیترات آمونیوم)
- کود فسفره (سوپر فسفات تریپل، مونو آمونیوم فسفات)
- کود پتاسیمی (پتاسیم کلرید)
- کودهای حاوی ریزمغذیها (سولفات روی، سولفات منگنز)
- کودهای آلی (کود حیوانی و کمپوست)
- کودهای شیمیایی ترکیبی (کودهای NPK که حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند)
نیتروژن (N)
فسفر (P)
پتاسیم (K)
برای مطالعهی مطلب کود NPK، کاربرد و انواع آن، به این لینک مراجعه کنید.
میکرو مغذیها
شرایط نگهداری ذرت پس از برداشت
نگهداری ذرت بهمنظور حفظ کیفیت و جلوگیری از فساد آن نیازمند رعایت شرایط خاصی است. اولین مرحله در نگهداری ذرت، خشککردن آن به میزان رطوبت مناسب است. ذرت باید به رطوبت کمتر از 14% خشک شود تا از رشد قارچها و باکتری ها جلوگیری شود. خشککردن ذرت در دمای مناسب نیز اهمیت دارد؛ دمای بالاتر از 60 درجه سانتی گراد میتواند به کیفیت فیزیکی و شیمیایی ذرت آسیب برساند.
رطوبت محیط نگهداری نیز باید کنترل شود. رطوبت نسبی محیط باید بین 65% تا 75% باشد تا از جذب رطوبت اضافی توسط ذرت جلوگیری شود. استفاده از سیستم های تهویه مناسب میتواند به حفظ رطوبت و دمای مطلوب کمک کند. همچنین، نگهداری ذرت در ظرف یا کیسه های ضد رطوبت میتواند به جلوگیری از جذب رطوبت اضافی کمک کند.
شرایط سیلوهای نگهداری ذرت
نگهداری ذرت در سیلوها نیازمند رعایت شرایط خاصی است تا از فساد و کاهش کیفیت محصول جلوگیری شود.
- رطوبت ذرت خشک شده باید در حدود 14% باشد تا از رشد قارچها و باکتری ها جلوگیری شود. رطوبت بالاتر میتواند باعث رشد سریع قارچها و تولید مایکوتوکسین ها شود که برای سلامت انسان و حیوانات مضر هستند.
- دمای نگهداری نیز نقش حیاتی در حفظ کیفیت ذرت دارد. دمای ایدهآل برای نگهداری ذرت بین 10 تا 25 درجه سانتیگراد است. دماهای بالاتر میتوانند باعث افزایش فعالیت میکروبی و کاهش کیفیت ذرت شوند. همچنین، نگهداری ذرت در دماهای پایینتر از 10 درجه سانتیگراد میتواند به حفظ کیفیت آن کمک کند، اما باید از یخزدگی جلوگیری شود.
- تهویه مناسب در سیلوها برای جلوگیری از تجمع رطوبت و حفظ دمای مطلوب ضروری است. استفاده از سیستمهای تهویه میتواند به کاهش رطوبت و جلوگیری از رشد قارچها کمک کند. همچنین، تهویه مناسب به توزیع یکنواخت دما در سیلو کمک میکند و از ایجاد نقاط گرم که میتوانند باعث فساد ذرت شوند، جلوگیری میکند.
بیماریهای ذرت
نام بیماری |
علائم |
شرایط مناسب رشد |
روشهای کنترل |
لکه برگی خاکستری |
لکههای کوچک و آبدار که به لکههای بیضیشکل و خاکستری تبدیل میشوند |
دمای 20 تا 30 درجه سانتیگراد و رطوبت بالا |
استفاده از واریتههای مقاوم، کاشت در زمان مناسب، کاهش رطوبت برگها، بهبود تهویه مزارع، استفاده از قارچکشهای مناسب |
بلایت (سوختگی) برگ ذرت |
لکههای بیضیشکل و خاکستری روی برگها |
دمای 18 تا 27 درجه سانتیگراد و رطوبت بالا |
استفاده از واریتههای مقاوم، تناوب زراعی، شخمزدن و کاهش بقایای گیاهی، استفاده از قارچکشهای مناسب |
زنگ ذرت |
لکههای کوچک و قرمز رنگ که به لکههای بزرگتر و تیرهتر تبدیل میشوند |
شرایط مرطوب و دمای مناسب |
استفاده از واریتههای مقاوم، پایش منظم مزارع، استفاده از قارچکشهای مناسب در صورت نیاز |
پوسیدگی ساقه |
پوسیدگی و ضعف ساقهها، افتادن گیاهان |
شرایط مرطوب و دمای بالا |
استفاده از واریتههای مقاوم، تناوب زراعی، شخمزدن و کاهش بقایای گیاهی، استفاده از قارچکشها و باکتریکشهای مناسب |
ویروس موزائیک ذرت |
لکههای موزائیکی و زردرنگ روی برگها |
حضور شتهها و سایر حشرات مکنده |
استفاده از واریتههای مقاوم، حذف علفهای هرز میزبان ویروس، کنترل شتهها و حشرات مکنده از طریق استفاده از حشرهکشهای مناسب |
آفات مزراع ذرت
نام آفت |
نحوه خسارت |
کنترل |
کرم ساقه خوار ذرت |
این آفت به ساقه های ذرت حمله کرده و باعث کاهش محصول می شود. |
استفاده از حشرهکشها، کاشت ارقام مقاوم، تناوب زراعی |
شته ذرت |
شتهها با مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف گیاه و انتقال بیماریها می شوند. |
استفاده از حشرهکشها، کنترل بیولوژیک با استفاده از دشمنان طبیعی |
کرم برگخوار ذرت |
این آفت به برگهای ذرت حمله کرده و باعث کاهش سطح فتوسنتز میشود. |
استفاده از حشرهکشها، کاشت ارقام مقاوم، تناوب زراعی |
مگس ذرت |
لاروهای این مگس به ریشههای ذرت حمله کرده و باعث ضعف گیاه میشوند. |
استفاده از حشرهکشها، تناوب زراعی، کاشت ارقام مقاوم |
کرم ارتشی ذرت |
به برگها و ساقههای گیاه حمله میکند. |
استفاده از واریتههای مقاوم به آفت، کاشت در زمان مناسب، و استفاده از حشرهکشهای بیولوژیکی مانند باکتری Bacillus thuringiensis Bt، استفاده از تلههای فرمونی برای جذب و کاهش جمعیت آفت و همچنین شخمزدن و ازبینبردن بقایای گیاهی |
کنه قرمز |
به برگهای گیاه حمله میکند |
استفاده از واریتههای مقاوم به آفت، کاشت در زمان مناسب، و استفاده از حشرهکشهای بیولوژیکی مانند کفشدوزکها و زنبورهای پارازیتوئید ،استفاده از حشرهکشهای شیمیایی |
لکه برگی خاکستری
سوختگی برگ ذرت
بلایت برگ شمالی ذرت (Northern Corn Leaf Blight) توسط قارچ Exserohilum turcicum ایجاد میشود و بهصورت لکههای بیضیشکل و خاکستری روی برگها ظاهر میشود. این بیماری میتواند باعث کاهش سطح فتوسنتز و در نتیجه کاهش عملکرد محصول شود. شرایط مرطوب و دمای بین 18 تا 27 درجه سانتیگراد برای توسعه این بیماری مناسب است.
برای کنترل بلایت برگ شمالی ذرت، استفاده از واریتههای مقاوم به بیماری و تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان توصیه میشود. همچنین، کاهش بقایای گیاهی از طریق شخمزدن و استفاده از قارچکشهای مناسب میتواند به کاهش شیوع بیماری کمک کند.
زنگ ذرت
پوسیدگی ساقه
ویروس موزائیک ذرت
مبارزه با آفات و بیماریهای ذرت
مبارزه با آفات و بیماریهای ذرت شامل استفاده از روشهای مدیریت تلفیقی آفات (IPM) است که ترکیبی از روشهای بیولوژیکی، شیمیایی و فرهنگی است. این روشها شامل انتخاب واریتههای مقاوم به آفات و بیماریها، استفاده از تناوب زراعی، کاشت در زمان مناسب، و استفاده از کودها و آبیاری مناسب برای تقویت گیاهان است. همچنین، استفاده از حشرهکشها و قارچکشها در صورت نیاز و بر اساس نتایج پایش منظم مزارع میتواند به کنترل آفات و بیماریها کمک کند. پایش منظم و دقیق مزارع برای شناسایی زودهنگام آفات و بیماریها و اتخاذ اقدامات مناسب نیز بسیار مهم است.
کرم ساقهخوار ذرت
کرم ساقه خوار ذرت یکی از آفات مهم ذرت است که به ساقههای گیاه حمله میکند و باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول میشود. این آفت در مراحل لاروی خود به داخل ساقه نفوذ کرده و از بافتهای داخلی تغذیه میکند که منجر به ضعف گیاه و کاهش تولید دانه میشود. کرم ساقه خوار ذرت میتواند بهسرعت در مزارع گسترش یابد و خسارات زیادی به بار آورد.
روش کنترل کرم ساقه خوار ذرت، شامل استفاده از واریتههای مقاوم به آفت، کاشت در زمان مناسب، و استفاده از حشرهکشهای بیولوژیکی مانند باکتری باسیلوس تورنجنسیس (Bacillus thuringiensis) است. همچنین، استفاده از تلههای فرمونی برای جذب و کاهش جمعیت آفت و همچنین شخمزدن و ازبینبردن بقایای گیاهی میتواند به کاهش جمعیت کرم ساقه خوار کمک کند.
کرم ارتشی ذرت
شته ذرت
شته ذرت یکی از آفات مهم ذرت است که با مکیدن شیره گیاه باعث ضعف و کاهش رشد آن میشود. این آفت بهسرعت در مزارع گسترش مییابد و میتواند خسارات زیادی به بار آورد. شتهها معمولاً در قسمتهای بالایی گیاه و در نزدیکی خوشهها تجمع میکنند و باعث کاهش کیفیت و عملکرد محصول میشوند.
استفاده از واریتههای مقاوم به آفت، کاشت در زمان مناسب، و استفاده از حشرهکشهای بیولوژیکی مانند کفشدوزکها و زنبورهای پارازیتوئید است. همچنین، استفاده از حشرهکشهای شیمیایی در صورت نیاز و بر اساس نتایج پایش منظم مزارع میتواند به کنترل شتهها کمک کند.
کنه قرمز
کنه قرمز (Red Spider Mite) یکی از آفات مهم ذرت است که به برگهای گیاه حمله میکند و باعث زرد شدن و خشکشدن آنها میشود. این آفت بهسرعت در مزارع گسترش مییابد و میتواند خسارات زیادی به بار آورد. کنههای قرمز معمولاً در شرایط گرم و خشک فعالیت بیشتری دارند و میتوانند بهسرعت جمعیت خود را افزایش دهند. استفاده از حشرهکشهای شیمیایی و مقابله بیولوژیکی با این آفت میتواند در کنترل جمعیت آنها در مزرعه تاثیرگذار باشد.
موشها و جوندگان
کار با نرمافزار جریب را رایگان شروع کنید!
ثبتنام در اپلیکیشن جریب رایگان است. جریب محدودیتی روی سطح زیر کشت و تعداد باغ ندارد.