علف هرز گندم در یک نگاه
علف هرز گندم که دارای برگ باریک هستند مانند جوموشی و چاودار به دلیل شباهت ظاهری به گندم، رقابت بیشتری دارند و تشخیص و مبارزه با آن‌ها دشوارتر است.
روش‌های مختلفی برای مبارزه با علف‌های هرز گندم وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- استفاده از بذرهای گواهی شده
- بوجاری کردن بذرها
- استفاده درست از کود حیوانی
- تغییر سیستم آبیاری
- استفاده از علف‌کش‌ها
استفاده از علف‌کش‌های مخصوص مانند پروسولفوکارب می‌تواند در کنترل علف‌های هرز مؤثر باشد. در نهایت، مدیریت دقیق و هوشمندانه علف‌های هرز برای حفظ سلامت و بهره‌وری مزارع گندم ضروری است. این امر نیازمند آگاهی کامل از انواع علف هرز گندم و روش‌های مبارزه با آن‌ها است تا از خسارت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی جلوگیری شود.
انواع علف هرز گندم
علف‌های هرز گندم به دو دسته کلی یک ساله و چند ساله تقسیم می‌شوند:
| نام | طول عمر | نفوذ ریشه | میزان خسارت در طول زمان |
| علف هرز یک ساله گندم | یک سال | سطحی | نسبتا پایین |
| علف هرز چند ساله گتدم | چند سال | عمیق | نسبتا بالا |
علف‌های هرز یک‌ساله گندم
علف‌های هرز یک‌ساله که ممکن است در مزارع گندم یافت شوند و این علف‌های هرز می‌توانند به رقابت با گندم برای آب، نور و مواد غذایی بپردازند و بر عملکرد و کیفیت محصول تأثیر منفی بگذارند. مدیریت و کنترل این علف‌ها از طریق روش‌های مکانیکی، کشاورزی مناسب و استفاده از علف‌کش‌ها انجام می‌شود.
مدیریت مزارع گندم به دقت و توجه ویژه‌ای نیاز دارد، زیرا عوامل متعددی همچون شرایط آب و هوایی، خاک، و نحوه آبیاری بر کیفیت و کمیت محصول تأثیر می‌گذارند. با استفاده از نرم‌افزار جریب، می‌توان تمامی فعالیت‌های مربوط به محصول خود را به‌صورت دقیق ثبت و کنترل کرد.
یولاف وحشی
یولاف وحشی (Avena fatua) گونه‌ای از علف هرز گندم است که بومی اوراسیا بوده و در بسیاری از مناطق معتدل جهان معرفی شده است. این گیاه به دلیل رشد در شرایط مختلف و تکثیر سریع از طریق بذر، به‌عنوان یک علف مضر در نظر گرفته می‌شود. یولاف وحشی یک گیاه یک‌ساله و تک‌لپه‌ای است که دارای گل‌آذین خوشه‌ای باز و مرکب است. سنبلچه‌های آن منفرد و فشرده هستند و در هر یک از آن‌ها ۲ تا ۳ گل ریشک دار قرار دارد که معمولاً گل انتهایی آن عقیم است. پوشه‌های (گلوم‌های) فوقانی و تحتانی آن با یکدیگر مساوی هستند و طول آن‌ها به ۸ میلی‌متر می‌رسد. قاعده پوشه‌ها با موهای سفید یا قهوه‌ای‌رنگ خشن و طویل پوشیده شده است.
نام | یولاف وحشی | جو وحشی | چاودار وحشی | جو دره |
محل رشد و خاستگاه | اوراسیا | غرب آسیا و شرق مدیترانه | مناطق سرد و معتدل اوراسیا | کشورهای خاورمیانه |
ویژگی ظاهری | سنبلچه منفرد | برگ کرک دار و نوک تیز | برگ‌های بلند و باریک | برگ بلند و زبانک کوتاه |
ساختمان ظاهری یولاف وحشی
ساختمان ظاهری یولاف وحشی در نواحی مختلف نسبت به نوع زمین تغییر می‌کند. به‌عنوان مثال، در نواحی پست و شنی، از هر بوته چند ساقه باریک منشعب می‌شود. برگ‌ها کوتاه، سخت و مقاوم هستند و غلاف آن‌ها را موهایی پوشانده است. درحالی‌که در اراضی حاصلخیز و مرتفع، بوته‌ها منحصراً یک ساقه نسبتاً قوی دارند و برگ‌هایشان دراز و غلاف آن‌ها غالباً بدون مو است.
مبارزه با یولاف وحشی در مزارع گندم و سایر محصولات کشاورزی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا این گیاه می‌تواند منابع محدود مانند آب و مواد مغذی را از گیاهان مورد کشت بگیرد و باعث کاهش عملکرد محصول شود. روش‌های مختلفی برای کنترل این علف هرز وجود دارد، از جمله استفاده از علف‌کش‌ها، روش‌های زراعی و بیولوژیکی. انتخاب روش مناسب برای کنترل یولاف وحشی بستگی به شرایط محیطی و منابع موجود دارد.
برای مطالعه‌ی مطلب کاشت گندم و عوامل مؤثر بر آن، به این لینک مراجعه کنید.
جو وحشی (جوموشی)
جو وحشی (جوموشی) که با نام علمی Hordeum murinum شناخته می‌شود، گونه‌ای رایج میان علف هرز گندم است. این گیاه یک‌ساله و علفی است که ارتفاع آن می‌تواند از 15 تا 40 سانتی‌متر متغیر باشد. ساقه‌های جو وحشی معمولاً زیاد و ایستاده هستند و برگ‌های آن می‌توانند تا 25 سانتی‌متر طول داشته باشند. برگ‌ها کرک‌دار و نوک‌تیز هستند که این ویژگی‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در شرایط مختلف محیطی رشد کنند و در رقابت با گیاهان کشت شده برای منابع مانند آب و مواد مغذی پیروز شوند.
روش‌های مبارزه با جو وحشی
چاودار وحشی
علف هرز چاودار وحشی (Secale cereale) یکی از مهم‌ترین علف‌های هرز غلات زمستانه در دنیا به شمار می‌رود و به‌خصوص در مناطقی مانند ارتفاعات جنوبی استان گلستان در ایران، به‌عنوان مهم‌ترین علف هرز گندم شناخته شده است. این گیاه می‌تواند خسارت قابل‌توجهی به محصولات زراعی وارد کند، به‌طوری‌که تداخل آن با گندم می‌تواند بیش از سایر گونه‌های علف هرز باشد. چاودار وحشی به دلیل مقاومت بالا در برابر سرما و سازگاری با شرایط آب‌وهوایی نامساعد و خاک‌های فقیر و شنی، به‌عنوان یک گیاه مقاوم شناخته شده است. این ویژگی‌ها به چاودار وحشی اجازه می‌دهند تا در شرایطی که برای سایر گیاهان نامناسب است، رشد کند.
ویژگی‌های علف هرز چاودار وحشی
- ساقه‌ها: این گیاه یک‌ساله و زمستانه است و ساقه‌های آن ایستاده و منشعب هستند. ارتفاع ساقه‌ها می‌تواند تا 120 سانتی‌متر برسد.
- برگ‌ها: برگ‌های چاودار وحشی باریک و بلند هستند و به رنگ سبز تیره هستند.
- گل‌آذین: گل‌آذین این گیاه سنبله‌ای است و سنبلچه‌ها به‌صورت متراکم در طول محور اصلی قرار دارند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه سطحی و گسترده هستند و به‌سرعت در خاک‌های مختلف گسترش می‌یابند.
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر تکثیر می‌شود و در مزارع گندم و دیگر محصولات به‌عنوان یک علف هرز مهاجم شناخته می‌شود.
جو دره
جو دره (Hordeum spontaneum) که به نام‌های جو وحشی یا جو سر برگشته نیز شناخته می‌شود، یک گیاه یک‌ساله و زمستانه است که به‌عنوان جد جو زراعی محسوب می‌شود. این گیاه دیپلوئید و خودگشن است و دارای تنوع ژنتیکی بالایی است که به آن امکان می‌دهد تا دامنه‌ی وسیعی از زیستگاه‌های مختلف را اشغال کند. جو دره در اکثر کشورهای خاورمیانه وجود دارد و در ایران در اکثر مناطق مشاهده شده است، به‌ویژه در نواحی شمال، غرب، شمال شرقی و غربی، جنوب غربی و جنوب پراکنش بیشتری دارد. این علف هرز می‌تواند به‌عنوان یک علف هرز مهاجم در محصولات و مناطق مختلف معرفی شود و انتقال و پراکنش آن توسط انسان‌ها، حیوانات، ادوات کشاورزی، آب آبیاری و مورچه‌های سیاه صورت می‌گیرد.
ویژگی‌های علف هرز جو دره
- ساقه‌ها: این گیاه یک‌ساله و زمستانه است و ساقه‌های آن ایستاده، علفی هستند. ارتفاع ساقه‌ها می‌تواند تا 120 سانتی‌متر برسد.
- برگ‌ها: برگ‌های جو دره تخت، باریک و نوک‌دار هستند. زبانک کوتاه و گوشوارک نسبتاً آزاد دارد.
- گل‌آذین: گل‌آذین این گیاه سنبله‌ای و برگشته است. سنبلچه‌ها تک گل و در روی کمان‌های محوری سه به سه قرار گرفته‌اند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه افشان و سطحی هستند و به‌سرعت در خاک‌های مختلف گسترش می‌یابند.
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر تکثیر می‌شود و در مناطق مختلف به‌عنوان یک علف هرز مهاجم شناخته می‌شود.
برای مطالعه‌ی مطلب بیماری گندم و آفات مزراع گندم، به این لینک مراجعه کنید.
نام | خاکشیر | شیرین بیان | پیچک صحرایی | علف هرز مرغ |
محل رشد | ایران، افغانستان و بخش‌هایی از هند | مناطق گرم و معتدل اروپا، آسیا و به‌ویژه خاورمیانه | نواحی مدیترانه‌ای و مناطق مرکزی و غربی آسیا | مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر |
ویژگی ظاهری | ساقه بلند، رنگ قرمز یا قرمز تیره | برگ مرکب و شانه‌ای | ساقه‌های نازک و خزنده | ساقه‌های نازک و خزنده |
علف‌های هرز خاکشیر
علف هرز خاکشیر (Descurainia sophia) که با نام خاکشی نیز شناخته می‌شود، گیاهی یک‌ساله یا دوساله از تیره شب‌بویان است. این علف هرز گندم در دشت و کوهستان می‌روید و بلندی ساقه آن تا یک متر نیز می‌رسد. پایین آن کرک‌دار و بالای آن بدون کرک است. تخم این گیاه همان خاکشیر است که ریز و کمی دراز است، و معمولاً به دو رنگ قرمز با طعم کمی تلخ و قرمز تیره وجود دارد. خاکشیر در ایران به بذر خاکشیر گفته می‌شود و نوشیدنی‌های خاک شیر به طور سنتی به‌عنوان رفع‌کننده تشنگی در روزهای گرم تابستان موردعلاقه است. خاکشیر در داروهای سنتی ایران به‌عنوان یک ماده دارویی در نظر گرفته می‌شود. از خاکشیر در ترکیبات مختلف با سایر گیاهان و مواد دیگر مصرف می‌شود.
ترکیبات شیمیایی
ترکیبات شیمیایی خاکشیر دارای تعدادی اسید چرب، مانند اسید لینولئیک، اسید اولئیک، اسید پالمتیک و اسید استئاریک است. همچنین در آن اسانس روغن فرّاری وجود دارد که دارای مواد بنزیل و ایزوسیانات است. این گیاه معمولاً در حاشیه جاده‌ها، در محل‌های شستشو، مناطق زیر کشت و مزارع قدیمی رشد می‌کند. تکثیر آن از طریق کاشتن بذر گیاه در پاییز یا در بهار صورت می‌گیرد. جوانه‌زنی معمولاً در زمستان یا اوایل بهار شروع می‌شود، بسته به عرض و ارتفاع و گیاهان آزاد یکی از اولین گیاهانی است که در بهار ظاهر می‌شود.
ویژگی‌های علف هرز خاکشیر
ساقه‌ها: این گیاه یک‌ساله زمستانه از خانواده شب‌بویان است. ساقه‌های آن باریک و کرک‌دار هستند و ارتفاع آن‌ها بین 30 تا 50 سانتی‌متر می‌رسد.
- برگ‌ها: برگ‌های خاکشیر سبز روشن و دارای لوب‌های باریک هستند.
- گل‌ها: گله‌ای این گیاه زرد رنگ هستند و گلبرگ‌های آن به‌اندازه کاسبرگ‌ها هستند.
- میوه‌ها: میوه‌های خاکشیر به شکل غلاف‌های باریک و بلند هستند که حاوی بذرهای فراوانی هستند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه سطحی هستند و به‌سرعت در خاک‌های مختلف گسترش می‌یابند.
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر تکثیر می‌شود و در دشت‌ها و کوهستان‌ها به‌وفور یافت می‌شود.
علف‌های هرز چندساله گندم
علف هرز گندم چند ساله که ممکن است در مزارع گندم یافت شوند و این علف‌های هرز به دلیل داشتن ریشه‌های عمیق و قوی، مبارزه و حذف آن‌ها دشوار است و می‌توانند خسارت قابل‌توجهی به مزارع گندم وارد کنند.
علف هرز شیرین‌بیان
علف هرز شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra) گیاهی است که هم به‌عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند و هم به‌عنوان یک علف هرز شناخته می‌شود. این گیاه در مزارع گندم و دیگر زراعت‌ها به‌عنوان علف هرز مشکل‌ساز است. شیرین‌بیان دارای ریشه‌های طویل و چندساله است که باعث می‌شود به‌سختی از بین برود و در مزارع گسترش یابد. این گیاه می‌تواند با توسعه ریشه و ریزوم‌های خود، محصولات زراعی را کاهش دهد. بااین‌حال، شیرین‌بیان به دلیل خواص دارویی‌اش نیز بسیار مورد توجه است. از ریشه این گیاه برای درمان مشکلات گوارشی، تنفسی و حتی کاهش استرس استفاده می‌شود.
ویژگی‌های علف هرز شیرین‌بیان
- ساقه‌ها: ساقه‌های این گیاه علفی و یک‌ساله هستند و در زمستان از بین می‌روند.
- برگ‌ها: برگ‌های شیرین‌بیان مرکب و شانه‌ای هستند و تعداد برگچه‌های آن فرد است.
- گل‌ها: گله‌ای این گیاه به رنگ آبی یا آبی متمایل به بنفش هستند و به‌صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه‌ها قرار می‌گیرند.
- میوه‌ها: میوه‌های شیرین‌بیان کشیده و انتهای آن‌ها نوک‌تیز است. جدار میوه‌ها سخت و بین یک تا شش دانه دارند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه طویل و چندساله هستند و به گیاه کمک می‌کنند تا در شرایط مختلف زنده بماند.
علف هرز ترشک
ترشک که به نام علمی Rumex شناخته می‌شود، یکی از علف‌های هرز رایج است که در بسیاری از مزارع و باغ‌ها یافت می‌شود. این گیاه از طریق بذر یا ساقه‌های خزنده تکثیر می‌یابد و به دلیل رقابت با گیاهان دیگر، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
ویژگی‌ها و خواص ترشک
- زیستگاه: ترشک در خاک‌های مرطوب و غنی از مواد آلی به‌خوبی رشد می‌کند و معمولاً در مزارع، باغ‌ها و حاشیه جاده‌ها یافت می‌شود.
- خواص دارویی: برگ و ریشه ترشک دارای خواص دارویی هستند و در طب سنتی برای درمان مشکلات گوارشی و التهابات استفاده می‌شوند.
- کنترل: برای کنترل این علف هرز، می‌توان از روش‌های مکانیکی مانند کندن دستی یا استفاده از علف‌کش‌های مناسب استفاده کرد.
علف هرز گل قاصد
گل قاصدک با نام علمی (Taraxacum officinale) شناخته می‌شود و از خانواده کاسنیان (Asteraceae) است. این گیاه در بسیاری از نقاط دنیا به‌عنوان علف هرز شناخته می‌شود، اما در واقع دارای خواص سودمندی است.
ویژگی‌ها و خواص گل قاصدک
- زیستگاه: گل قاصدک به طور خودرو در مزرعه‌ها، دشت‌ها، چمن‌ها، حاشیه شوره‌زارها و اراضی بایر رشد می‌کند.
- جذب حشرات: گل قاصدک حشرات گرده‌افشان را جذب و گاز اتیلن را که به رسیدن میوه کمک می‌کند، آزاد می‌نماید.
این گیاه مواد مغذی را به سطح خاک می‌کشاند و به گیاهانی با ریشه‌های کم‌عمق در جذب مواد مغذی کمک می‌کند. همچنین مواد معدنی و نیتروژن اضافی را به خاک وارد می‌کند.
علف هرز پیچک صحرایی
علف هرز گندم پیچک صحرایی، با نام علمی Convolvulus arvensis، یکی از علف‌های هرز چندساله و مهاجم است که در بسیاری از مناطق جهان یافت می‌شود. این گیاه به دلیل ریشه‌های عمیق و پیچیدن به‌دور گیاهان دیگر، می‌تواند مشکلات زیادی برای کشاورزان ایجاد کند.
ویژگی‌ها و خواص پیچک صحرایی
- زیستگاه: پیچک صحرایی در نواحی کوهستانی، دامنه‌ها، دره‌ها و کوهپایه‌ها رشد می‌کند و به‌سرعت در اراضی غیر آلوده گسترش می‌یابد.
- تکثیر: این گیاه از طریق بذر و ریزوم تکثیر می‌شود. هر گیاه می‌تواند بین ۵۰ تا ۵۰۰ بذر تولید کند که می‌توانند سال‌ها در خاک زنده بمانند.
- خسارت: پیچک صحرایی می‌تواند عملکرد محصولات کشاورزی را تا ۵۰-۶۰ درصد کاهش دهد و با پیچیدن به‌دور گیاهان دیگر، برداشت محصول را دشوار کند.
علف‌های هرز قیاق
قیاق، با نام علمی Sorghum halepense، یکی از علف‌های هرز چندساله و مهاجم است که در بسیاری از مزارع و باغ‌ها یافت می‌شود. این گیاه از خانواده گندمیان (Poaceae) است و به دلیل رقابت بالا با محصولات کشاورزی، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
ویژگی‌ها و خواص قیاق
- تکثیر: این گیاه از طریق بذر و ریزوم تکثیر می‌شود و بذرهای این گیاه سال‌ها در خاک زنده می‌مانند.
- زیستگاه: قیاق در خاک‌های مرطوب و غنی از مواد آلی به‌خوبی رشد می‌کند و معمولاً در مزارع، باغ‌ها و حاشیه جاده‌ها یافت می‌شود.
- خسارت: قیاق می‌تواند عملکرد محصولات کشاورزی را به‌شدت کاهش دهد و با رقابت برای منابع، رشد گیاهان دیگر را مختل کند.
علف هرز مرغ
علف هرز مرغ که به نام علمی Cynodon dactylon شناخته می‌شود، یکی از علف‌های هرز چندساله و مهاجم است که در بسیاری از مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری یافت می‌شود.
ویژگی‌ها و خواص علف هرز مرغ
- زیستگاه: این گیاه در خاک‌های مختلف و شرایط آب‌وهوایی گوناگون رشد می‌کند و معمولاً در مزارع، باغ‌ها، چمنزارها و کنار جاده‌ها یافت می‌شود.
- خسارت: این گیاه به دلیل رقابت با محصولات کشاورزی برای منابع، می‌تواند عملکرد محصولات را کاهش دهد و مشکلاتی برای کشاورزان ایجاد کند.
- تکثیر: علف هرز مرغ از طریق بذر، ریزوم و استولون تکثیر می‌شود. ریزوم‌ها و استولون‌های این گیاه دارای برگ‌های فلس مانند و بندهای کوتاه هستند که از طریق آن‌ها تکثیر می‌یابد.
علف هرز یونجه باغی
یونجه باغی، با نام علمی Medicago sativa، یکی از گیاهان علفی است که به‌عنوان علف هرز در برخی مناطق شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل رقابت با محصولات کشاورزی و ایجاد مشکلات در مزارع، می‌تواند چالش‌هایی برای کشاورزان ایجاد کند.
ویژگی‌ها و خواص یونجه باغی
- زیستگاه: یونجه باغی در خاک‌های مختلف و شرایط آب‌وهوایی گوناگون رشد می‌کند و معمولاً در مزارع، باغ‌ها و کنار جاده‌ها یافت می‌شود.
- تکثیر: این گیاه از طریق بذر و ریشه‌های عمیق تکثیر می‌شود. بذرهای یونجه باغی می‌توانند سال‌ها در خاک زنده مانده و در شرایط مناسب جوانه بزنند.
- خسارت: یونجه باغی می‌تواند عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش دهد و با رقابت برای منابع، رشد گیاهان دیگر را مختل کند.
علف‌های هرز والک
والک یا سیر وحشی، با نام علمی Allium ursinum، یکی دیگر از گیاهانی است که به‌عنوان علف هرز در برخی مناطق شناخته می‌شود. این گیاه به دلیل رقابت با محصولات کشاورزی و ایجاد مشکلات در مزارع، می‌تواند چالش‌هایی برای کشاورزان ایجاد کند.
ویژگی‌ها و خواص والک
- زیستگاه: والک در خاک‌های مرطوب و غنی از مواد آلی به‌خوبی رشد می‌کند و معمولاً در مزارع و باغ‌ها یافت می‌شود.
- خسارت: والک می‌تواند عملکرد محصولات کشاورزی را کاهش دهد و با رقابت برای منابع، رشد گیاهان دیگر را مختل کند.
علف هرز پشمکی
این علف هرز که با نام عملی (Bromus tectorum) شناخته می‌شود دارای ویژگی‌های زیر است:
- ساقه‌ها: این گیاه دارای ساقه‌های متعدد و به ارتفاع 15 تا 60 سانتی‌متر است.
- برگ‌ها: برگ‌های این گیاه خطی و کرک‌دار هستند.
- خوشه‌ها: خوشه‌های بزرگ به طول 15 سانتی‌متر در انتهای ساقه‌ها قرار دارند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه نسبتاً عمیق هستند و به آن کمک می‌کنند تا در مقابل خشکی و گرما مقاوم باشد
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر تکثیر می‌شود و در مناطق گرم و مرطوب و دارای زمستان‌های ملایم رشد می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که علف پشمکی به‌عنوان یک علف هرز مشکل‌ساز در مزارع گندم و جو شناخته شود.
علف هرز خارشتر
خارشتر (Alhagi) گیاهی است پایا و چندساله از خانواده باقلائیان (Fabaceae) که به دلیل خواص دارویی فراوان در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک رشد می‌کند و به دلیل تحمل بالا در برابر شوری و خشکی، در شوره‌زارها و بیابان‌های ایران، عربستان، هند، پاکستان و سوریه یافت می‌شود. یکی از محصولات جانبی خارشتر، ترنجبین است که از ترشحات گیاه در هوای گرم به دست می‌آید و در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود. خارشتر همچنین به‌عنوان علوفه برای دام‌ها، به‌ویژه شتر و بز، استفاده می‌شود.
ویژگی‌های خارشتر
- ساقه‌ها: ساقه‌های این گیاه سبزرنگ و دارای خارهای تیز با نوک‌زرد هستند. ارتفاع بوته‌ها می‌تواند بین 50 تا 150 سا باشد
- برگ‌ها: برگ‌های خارشتر بیضی‌شکل و به طول 10 تا 15 میلی‌متر و عرض 3 تا 5 میلی‌متر هستند و در پایه خارها قرار دارند
- گل‌ها: گل این گیاه به رنگ قرمز ارغوانی تا جگری است و به طور منفرد یا دوتایی در طرفین شاخه‌ها ظاهر می‌شوند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های خارشتر عمیق هستند و می‌توانند تا ژرفای 5 تا 7 متر رشد کنند که به گیاه کمک می‌کند در شرایط خشک و نیمه‌خشک زنده بماند.
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر و ریزوم تکثیر می‌شود و در شرایط مناسب به‌سرعت گسترش می‌یابد. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که خارشتر به‌عنوان یک علف هرز مشکل‌ساز در مزارع مختلف شناخته شود.
خردل وحشی
خردل وحشی (Sinapis arvensis) که به نام‌های خردل بیابانی یا خردل بومی نیز شناخته می‌شود، یک گیاه یک‌ساله از تیره شب‌بویان است که نوعی علف هرز گندم شناخته می‌شود. این علف هرز در زمین‌های بایر و کشتزارها می‌روید و به‌عنوان یکی از علف‌های هرز مزاحم شناخته می‌شود. دام از این گیاه تغذیه می‌کند که می‌تواند باعث دل‌درد و اختلالات تنفسی حیوان شود و شیر آن را نیز بدطعم می‌کند.
ویژگی‌های علف هرز خردل وحشی
- ساقه‌ها: این گیاه یک‌ساله دارای ساقه‌های راست و منشعب است که می‌تواند به ارتفاع 20 تا 60 سا برسد.
- برگ‌ها: برگ‌های تخم‌مرغی شکل و دندانه‌دار دارد. برگ‌های پایینی پهن‌تر و برگ‌های بالایی باریک‌تر و دندانه‌دار یا با حاشیه مواج هستند.
- گل‌ها: گله‌ای زرد رنگ با چهار گلبرگ که به‌صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه‌ها قرار دارند.
- میوه‌ها: میوه‌های خردل وحشی به شکل غلاف‌های باریک و بلند هستند که حاوی بذرهای فراوانی هستند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه گسترده و سطحی هستند و به‌سرعت در خاک‌های مختلف گسترش می‌یابند.
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر تکثیر می‌شود و در زمین‌های بایر، کشتزارها، و مراتع به‌وفور یافت می‌شود.
علف هرز ازمک
علف هرز ازمک (Lepidium draba) که به نام‌های سفید بالا، خردل هرز، یا خردل تانت نیز شناخته می‌شود، یک گیاه چندساله با ریزوم‌های زیرزمینی از خانواده براسیکاسه است. این گیاه بومی غرب آسیا و جنوب شرقی اروپا است و در سایر نقاط جهان نیز گسترش‌یافته است. ازمک در ایران به‌وفور یافت می‌شود، به‌خصوص در مناطقی مانند سیستان و بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد. استفاده از دشمنان طبیعی مانند کنه‌های گال زا (Aceria drabae) می‌توانند باعث کاهش رشد و تولید بذر ازمک شوند.
ویژگی‌های علف هرز ازمک
- برگ‌ها: برگ‌های پایینی آن تخم‌مرغی و قاشقی شکل و دندانه‌دار هستند. برگ‌های روی ساقه بیضی کشیده تا سرنیزه‌ای هستند.
- گل‌ها: گله‌ای کوچک و سفید رنگی دارد که به‌صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه‌ها قرار می‌گیرند.
- میوه‌ها: میوه‌های این گیاه به شکل قلبی و کوچک هستند و حاوی بذرهای فراوانی هستند.
- ریشه‌ها: ریشه‌های این گیاه سطحی هستند و به‌سرعت در خاک‌های مختلف گسترش می‌یابند.
- تکثیر: این گیاه به‌وسیله بذر تکثیر می‌شود و در شرایط مناسب به‌سرعت گسترش می‌یابد.
برای مطالعه‌ی مطلب وجین و ابزارهای آن، وجین کن دستی و وجین کن موتوری، به این لینک مراجعه کنید.
مبارزه با علف‌های هرز
برای مبارزه با علف هرز گندم می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که به دو دسته کلی روش‌های زراعی و روش‌های شیمیایی تقسیم می‌شوند.
روش‌های زراعی
- تناوب زراعی: کاشت محصولات مختلف به‌صورت متناوب می‌تواند به کاهش جمعیت علف‌های هرز کمک کند. به‌عنوان‌مثال، کاشت گیاهان پهن برگ در تناوب با جو می‌تواند موثر باشد. آیش گذاشتن زمین و کنترل علف‌های هرز در این دوره می‌تواند به کاهش جمعیت آن‌ها کمک کند. همچنین، شخم زدن زمین قبل از کاشت می‌تواند به کنترل علف‌های هرز کمک کند. آماده‌سازی بستر کاشت 30-40 روز قبل از کاشت و اجازه دادن به علف‌های هرز برای سبز شدن و سپس شخم زدن آن‌ها نیز در کنترل علف هرز موثر است.
- عمق کاشت مناسب بذر: رعایت عمق مناسب کاشت بذر می‌تواند به کاهش رقابت علف‌های هرز با گیاهان زراعی کمک کند.
- تراکم کشت: کاشت با تراکم مناسب می‌تواند به کاهش رشد علف‌های هرز کمک کند.
- استفاده از ارقام مناسب: استفاده از ارقام سریع الرشد و مناسب هر منطقه می‌تواند به کاهش اثر رقابت علف‌های هرز کمک کند. گیاهان سالم و قوی می‌توانند رقابت بالایی با علف‌های هرز داشته باشند و بر آن‌ها غالب شوند.
روش‌های شیمیایی
استفاده از علف‌کش‌ها نیز می‌تواند در کنترل علف‌های هرز مؤثر باشد. انتخاب نوع علف‌کش مناسب، رعایت زمان دقیق مبارزه و میزان صحیح مصرف از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طورکلی، در فصل مبارزه با علف‌های هرز زراعت جو، به دلیل خنکی هوا و وجود شبنم در ساعات اولیه روز، باید تا بخارشدن شبنم از انجام سم‌پاشی خودداری شود. ترکیب روش‌های زراعی و شیمیایی می‌تواند به کنترل مؤثر علف هرز جو دره کمک کند. رعایت تناوب زراعی، شخم مناسب، استفاده از ارقام مناسب و مدیریت خوب مزرعه از جمله مهم‌ترین اقدامات در این زمینه هستند.
مبارزه با علف‌های هرز
برای مبارزه با علف هرز گندم می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که به دو دسته کلی روش‌های زراعی و روش‌های شیمیایی تقسیم می‌شوند.
روش‌های زراعی
- تناوب زراعی: کاشت محصولات مختلف به‌صورت متناوب می‌تواند به کاهش جمعیت علف‌های هرز کمک کند. به‌عنوان‌مثال، کاشت گیاهان پهن برگ در تناوب با جو می‌تواند موثر باشد. آیش گذاشتن زمین و کنترل علف‌های هرز در این دوره می‌تواند به کاهش جمعیت آن‌ها کمک کند. همچنین، شخم زدن زمین قبل از کاشت می‌تواند به کنترل علف‌های هرز کمک کند. آماده‌سازی بستر کاشت 30-40 روز قبل از کاشت و اجازه دادن به علف‌های هرز برای سبز شدن و سپس شخم زدن آن‌ها نیز در کنترل علف هرز موثر است.
- عمق کاشت مناسب بذر: رعایت عمق مناسب کاشت بذر می‌تواند به کاهش رقابت علف‌های هرز با گیاهان زراعی کمک کند.
- تراکم کشت: کاشت با تراکم مناسب می‌تواند به کاهش رشد علف‌های هرز کمک کند.
- استفاده از ارقام مناسب: استفاده از ارقام سریع الرشد و مناسب هر منطقه می‌تواند به کاهش اثر رقابت علف‌های هرز کمک کند. گیاهان سالم و قوی می‌توانند رقابت بالایی با علف‌های هرز داشته باشند و بر آن‌ها غالب شوند.
روش‌های شیمیایی
استفاده از علف‌کش‌ها نیز می‌تواند در کنترل علف‌های هرز مؤثر باشد. انتخاب نوع علف‌کش مناسب، رعایت زمان دقیق مبارزه و میزان صحیح مصرف از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طورکلی، در فصل مبارزه با علف‌های هرز زراعت جو، به دلیل خنکی هوا و وجود شبنم در ساعات اولیه روز، باید تا بخارشدن شبنم از انجام سم‌پاشی خودداری شود. ترکیب روش‌های زراعی و شیمیایی می‌تواند به کنترل مؤثر علف هرز جو دره کمک کند. رعایت تناوب زراعی، شخم مناسب، استفاده از ارقام مناسب و مدیریت خوب مزرعه از جمله مهم‌ترین اقدامات در این زمینه هستند.
برای مطالعه‌ی مطلب سن گندم و روش های مبارزه با آن، به این لینک مراجعه کنید.
علف‌کش مزراع گندم
برای کنترل علف‌های هرز در مزارع گندم، استفاده از علف‌کش‌های مناسب بسیار مهم است. انتخاب علف‌کش باید بر اساس نوع علف‌های هرز موجود در مزرعه و همچنین مرحله رشد گندم انجام شود. برخی از علف‌کش‌های رایج مزارع گندم عبارتند از:
- علف‌کش‌های پیش از رویش (Pre-emergence): این نوع علف‌کش‌ها قبل از جوانه‌زنی علف‌های هرز استفاده می‌شوند.
- تریفورالین (Trifluralin): یک علف‌کش پیش از رویش است که برای کنترل علف‌های هرز یک‌ساله پهن‌برگ و گرامینه‌ها استفاده می‌شود.
- علف‌کش‌های پس از رویش (Post-emergence): این نوع علف‌کش‌ها بعد از رویش علف‌های هرز و گندم استفاده می‌شوند.
- فنوکساپروپ-پی-اتیل (Fenoxaprop-P-ethyl): این علف‌کش برای کنترل علف‌های هرز گرامینه‌ای در مزارع گندم پس از رویش کاربرد دارد.
- علف‌کش‌های انتخابی (Selective herbicides): این علف‌کش‌ها تنها بر روی علف‌های هرز خاصی اثر می‌گذارند و به گندم آسیبی نمی‌رسانند.
- کلودینافوپ-پروپارژیل (Clodinafop-propargyl): علف‌کشی انتخابی است که برای کنترل علف‌های هرز گرامینه‌ای در مزارع گندم استفاده می‌شود.
- علف‌کش‌های غیر انتخابی (Non-selective herbicides): این نوع علف‌کش‌ها بر روی تمامی گیاهان اثر می‌گذارند و معمولاً برای آماده‌سازی زمین قبل از کاشت استفاده می‌شوند.
کار با نرم‌افزار جریب را رایگان شروع کنید!
ثبت‌نام در اپلیکیشن جریب رایگان است. جریب محدودیتی روی سطح زیر کشت و تعداد باغ ندارد.
